ŞANLIURFA RÜŞVET SUÇU
ŞANLIURFA CEZA AVUKATI
RÜŞVET SUÇU NEDİR
RÜŞVET SUÇU
Rüşvet suçu Türk Ceza Kanunu’nun 252. Maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre:
Rüşvet
Madde 252-
(1) Görevinin ifasıyla ilgili bir işi yapması veya yapmaması için, doğrudan veya aracılar vasıtasıyla, bir kamu görevlisine veya göstereceği bir başka kişiye menfaat sağlayan kişi, dört yıldan oniki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Görevinin ifasıyla ilgili bir işi yapması veya yapmaması için, doğrudan veya aracılar vasıtasıyla, kendisine veya göstereceği bir başka kişiye menfaat sağlayan kamu görevlisi de birinci fıkrada belirtilen ceza ile cezalandırılır.
(3) Rüşvet konusunda anlaşmaya varılması halinde, suç tamamlanmış gibi cezaya hükmolunur.
(4) Kamu görevlisinin rüşvet talebinde bulunması ve fakat bunun kişi tarafından kabul edilmemesi ya da kişinin kamu görevlisine menfaat temini konusunda teklif veya vaatte bulunması ve fakat bunun kamu görevlisi tarafından kabul edilmemesi hâllerinde fail hakkında, birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre verilecek ceza yarı oranında indirilir.
(5) Rüşvet teklif veya talebinin karşı tarafa iletilmesi, rüşvet anlaşmasının sağlanması veya rüşvetin temini hususlarında aracılık eden kişi, kamu görevlisi sıfatını taşıyıp taşımadığına bakılmaksızın, müşterek fail olarak cezalandırılır.
(6) Rüşvet ilişkisinde dolaylı olarak kendisine menfaat sağlanan üçüncü kişi veya tüzel kişinin menfaati kabul eden yetkilisi, kamu görevlisi sıfatını taşıyıp taşımadığına bakılmaksızın, müşterek fail olarak cezalandırılır.
(7) Rüşvet alan veya talebinde bulunan ya da bu konuda anlaşmaya varan kişinin; yargı görevi yapan, hakem, bilirkişi, noter veya yeminli mali müşavir olması halinde, verilecek ceza üçte birden yarısına kadar artırılır.
(8) Bu madde hükümleri;
a) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
b) Kamu kurum veya kuruluşlarının ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının iştirakiyle kurulmuş şirketler,
c) Kamu kurum veya kuruluşlarının ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının bünyesinde faaliyet icra eden vakıflar,
d) Kamu yararına çalışan dernekler,
e) Kooperatifler,
f) Halka açık anonim şirketler,
adına hareket eden kişilere, kamu görevlisi sıfatını taşıyıp taşımadıklarına bakılmaksızın, görevlerinin ifasıyla ilgili bir işin yapılması veya yapılmaması amacıyla doğrudan veya aracılar vasıtasıyla, menfaat temin, teklif veya vaat edilmesi; bu kişiler tarafından talep veya kabul edilmesi; bunlara aracılık edilmesi; bu ilişki dolayısıyla bir başkasına menfaat temin edilmesi halinde de uygulanır.
(9) Bu madde hükümleri;
a) Yabancı bir devlette seçilmiş veya atanmış olan kamu görevlilerine,
b) Uluslararası veya uluslarüstü mahkemelerde ya da yabancı devlet mahkemelerinde görev yapan hâkimlere, jüri üyelerine veya diğer görevlilere,
c) Uluslararası veya uluslarüstü parlamento üyelerine,
d) Kamu kurumu ya da kamu işletmeleri de dahil olmak üzere, yabancı bir ülke için kamusal bir faaliyet yürüten kişilere,
e) Bir hukuki uyuşmazlığın çözümü amacıyla başvurulan tahkim usulü çerçevesinde görevlendirilen vatandaş veya yabancı hakemlere,
f) Uluslararası bir anlaşmaya dayalı olarak kurulan uluslararası veya uluslarüstüörgütlerin görevlilerine veya temsilcilerine görevlerinin ifasıyla ilgili bir işin yapılması veya yapılmaması ya da uluslararası ticari işlemler nedeniyle bir işin veya haksız bir yararın elde edilmesi yahut muhafazası amacıyla; doğrudan veya aracılar vasıtasıyla, menfaat temin, teklif veya vaat edilmesi ya da bunlar tarafından talep veya kabul edilmesi halinde de uygulanır.
(10) Dokuzuncu fıkra kapsamına giren rüşvet suçunun yurt dışında yabancı tarafından işlenmekle birlikte;
a) Türkiye’nin,
b) Türkiye’deki bir kamu kurumunun,
c) Türk kanunlarına göre kurulmuş bir özel hukuk tüzel kişisinin,
d) Türk vatandaşının,
tarafı olduğu bir uyuşmazlık ya da bu kurum veya kişilerle ilgili bir işlemin yapılması veya yapılmaması için işlenmesi halinde, rüşvet veren, teklif veya vaat eden; rüşvet alan, talep eden, teklif veya vaadini kabul eden; bunlara aracılık eden; rüşvet ilişkisi dolayısıyla kendisine menfaat temin edilen kişiler hakkında, Türkiye’de bulundukları takdirde, resen soruşturma ve kovuşturma yapılır.
Rüşvet suçu, kanun maddesinden anlaşıldığı üzere, kamu görevi yapan kamu görevlisinin göreviyle ilgili bir işi yapması veya yapmaması amacıyla, kendisine veya yönlendirdiği kişiye menfaat temin etmesiyle oluşabilmektedir. Rüşvet suçu, suç teorisi tiplemelerinden “karşılaşma suçu” kategorisindedir. Karşılaşma suçlarında suça katılanlar aynı gayeye yönelik farklı yönlerden hareket etmektedirler. Kanunun üçüncü fıkrasında ” rüşvet anlaşması” na yer verilmiştir. “Rüşvet anlaşması” ile suç faillerinin serbest iradeleri ile suçun işlenmesine yönelik rızaları kastedilmektedir.
KORUNAN HUKUKİ DEĞER
Rüşvet suçu ile kamu görevlilerine duyulan güvenin korunması amaçlanmaktadır.
SUÇUN MADDİ VE MANEVİ UNSURLARI
Kamu görevlisinin görevi kapsamında olan bir işi yapması veya yapmaması hususunda menfaat temini içeren bir anlaşmanın varlığı halinde rüşvet suçundan sorumluluk söz konusu olabilmektedir. Rüşvet suçunun oluşabilmesi için kamu görevlisinin görevi kapsamında olan bir işin olması ve rüşvet verilmesiyle istenilen sonuca yönelik davranış ile kamu görevlisinin görevi arasında bir bağlantının olması gerekmektedir. Rüşvet suçundaki “rüşvet anlaşmasının” şarta bağlı yapılaması halinde rüşvet suçunun oluşmadığı savunması ileri sürülebilmektedir. Zira rüşvet suçundaki “rüşvet anlaşması”nın şarta bağlı yapılması ve şartın gerçekleşmemesi durumunda anlaşma konusu ortadan kalkmış olmaktadır. Ancak rüşvet anlaşmasının şarta bağlı olarak yapılması halinde de suçun oluşabileceğine yönelik görüşler ve Yargıtay kararları da bulunmaktadır. Rüşvet suçuna konu “rüşvet anlaşması”nın şarta bağlı yapılamayacağına ve buna bağlı olarak rüşvet suçunun oluşmadığı durumlarda da eylem “kamu görevlisine hakaret suçu” olarak değerlendirilebilmektedir. Her somut olay kendine özgü şartlar barındırdığından ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekmektedir. Rüşvet suçunda eyleme yönelik olarak kime, nasıl, ne şekilde, hangi olay nedeniyle, ne kadar para verildiği gibi hususlar araştırılmaktadır. Rüşvet suçunun oluştuğu durumlarda hem rüşvet veren hem de rüşvet alan suç faili olarak cezalandırılabilmektedir.
SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ
Kanun maddesinden anlaşıldığı üzere rüşvet veren bakımından nitelikli hal öngörülmemiş olup rüşvet alanın kanunda belirtilen kişiler olması halinde daha ağır cezanın uygulanacağı belirtilmiştir.
Rüşvet Alan Fail Yönünden Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Haller
Suçun yargı görevi yapan( avukat, hakim, savcı), hakem, bilirkişi, noter veya yeminli mali müşavir tarafından işlenmesi
Suçun trafik suç ve ceza tutanaklarını tanzim ile görevli tarafından işlenmesi
Halinde temel cezada arttırım yapılabilmesi söz konusu olabilmektedir.
USULE İLİŞKİN HÜKÜMLER
Rüşvet suçuna yönelik yapılan ceza yargılaması sonucunda mahkumiyet kararı, suçun hukuka uygun şekilde ispat edilmesiyle söz konusu olabilmektedir. Ceza Muhakemesi Kanunu’nda usule ilişkin hükümler düzenlenmiş olup hukuka aykırı şekilde elde edilen delillerin hükme esas alınamayacağı belirtilmiştir. Suç ile ilgili yapılan araştırmalarda delil elde etme yöntemlerinden bazıları olan, Telefon Dinlenmesi olarak bilinden iletişimin denetlenmesi koruma tedbiri(CMK Madde 135), arama( CMK madde 116-122), Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi (CMK madde 139), Teknik Takip(CMK madde 140) gibi işlemlerin kanun maddesinde belirtilen usule uygun bir şekilde yapılmamış olması halinde delillerin hukuka aykırılığı söz konusu olabilmektedir. Sanık aleyhine dosya kapsamında hukuka uygun delilin bulunmadığı takdirde yargılama sonucunda BERAAT kararı verilmesi söz konusu olabilmektedir.
GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Rüşvet suçunda görevli mahkeme Ağır Ceza Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme kural olarak suçun işlendiği yer mahkemesidir.
RÜŞVET SUÇU VE ETKİN PİŞMANLIK
Rüşvet suçuna ilişkin etkin pişmanlık düzenlemesi Türk Ceza Kanunu’nun 254. Maddesinde yer almaktadır. İlgili kanun maddesine göre:
Etkin pişmanlık
Madde 254- (1) Rüşvet alan kişinin, durum resmi makamlarca öğrenilmeden önce, rüşvet konusu şeyi soruşturmaya yetkili makamlara aynen teslim etmesi halinde, hakkında rüşvet suçundan dolayı cezaya hükmolunmaz. Rüşvet alma konusunda başkasıyla anlaşan kamu görevlisinin durum resmi makamlarca öğrenilmeden önce durumu yetkili makamlara haber vermesi halinde de hakkında bu suçtan dolayı cezaya hükmolunmaz.
(2) Rüşvet veren veya bu konuda kamu görevlisiyle anlaşmaya varan kişinin, durum resmi makamlarca öğrenilmeden önce, pişmanlık duyarak durumdan yetkili makamları haberdar etmesi halinde, hakkında rüşvet suçundan dolayı cezaya hükmolunmaz.
(3) Rüşvet suçuna iştirak eden diğer kişilerin, durum resmi makamlarca öğrenilmeden önce, pişmanlık duyarak durumdan yetkili makamları haberdar etmesi halinde, hakkında bu suçtan dolayı cezaya hükmolunmaz.
(4) Bu madde hükümleri, yabancı kamu görevlilerine rüşvet veren kişilere uygulanmaz.
Maddenin birinci fıkrasında rüşveti alan kamu görevlisinin, suçun resmi makamlar tarafından öğrenilmesinden önce rüşvet aldığı para veya eşyayı yetkili makamlara teslim etmesi halinde hakkında ceza verilmemesi söz konusu olabilmektedir. Rüşvet alma hususunda anlaşan kamu görevlisinin suç yetkili makamlarca öğrenilmeden önce suçu yetkili makamlara bildirdiği takdirde hakkında ceza verilmemesi söz konusu olabilmektedir Kamu görevlisi olan rüşvet alan failin hakkında etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilmesi için idari soruşturmanın da başlatılmamış olması gerekmektedir.
Rüşvet veren veya rüşvet konusunda anlaşma yapan kişi de suçun yetkili makamlarca öğrenilmesinden önce pişmanlık duyarak yetkili makamlara suçu bildirmesi halinde hakkında ceza verilmemesi söz konusu olabilmektedir. Etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanılması mümkün olarak belirtilen durumlarda da suç oluşabilmektedir. Ancak etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması hususunda soruşturma aşamasında ” KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞINA DAİR KARAR”, kovuşturma aşamasında mahkemece sanıklar hakkında etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanmasına karar verilmesi halinde suç yönünden ” CEZA VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA DAİR ” karar verilmesi mümkün olabilmektedir.
SORUŞTURMA USULÜ
Rüşvet suçu şikayete tabi bir suç değildir. Rüşvet suçunun yetkili makamlarca öğrenilmesiyle re’sen soruşturma başlatılabilecektir. Rüşvet suçuna ilişkin soruşturma 4483 sayılı kanuna göre yapılmayıp 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu’na göre yapılacaktır. 3628 Sayılı Kanun madde 17,18,19 hükümlerine riayet edilerek soruşturma işlemlerinin yapılması gerekmektedir.
3628 Sayılı Kanunda Düzenlenen Suçlar ile Bazı Suçlardan Dolayı Soruşturma Usulü
Soruşturma
Madde 17 – Bu Kanunda ve 18.6.1999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanununda yazılı suçlarla, irtikâp, rüşvet, basit ve nitelikli zimmet, görev sırasında veya görevinden dolayı kaçakçılık, resmî ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarının açıklanması veya açıklanmasına sebebiyet verme suçlarından veya bu suçlara iştirak etmekten sanık olanlar hakkında 2.12.1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümleri uygulanmaz.
Yukarıdaki fıkra hükmü müsteşarlar, valiler ve kaymakamlar hakkında uygulanamaz. Görevleri veya sıfatları sebebi ile özel soruşturma ve kovuşturma usulüne tabi olan sanıklarla ilgili kanun hükümleri saklıdır.
Suçun ihbarı
Madde 18 – Yukarıdaki maddede yazılı suçlara ilişkin ihbarlar doğrudan Cumhuriyet Başsavcılıklarına yapılır. İhbar üzerine derhal bir ihbar tutanağı düzenlenir ve bir örneği muhbire verilir. Acele ve gecikmesinde sakınca umulan hallerde tutanak düzenlenmesi sonraya bırakılabilir. Muhbirlerin kimlikleri, rızaları olmadıkça açıklanmaz. İhbar asılsız çıktığında aleyhine takibat yapılanın istemi üzerine muhbirin kimliği açıklanır. Yukarıdaki fıkraya göre yapılan ihbar veya takipsizlik kararı ve iddianame Cumhuriyet başsavcılığınca, ilgili kamu kurum veya kuruluşlarına bildirilir. İlgili kamu kurum veya kuruluşları tarafından yazılı başvuruda bulunulması halinde bu kurum veya kuruluşlar, başvuru tarihinde müdahil sıfatını kazanır. Bu suçlardan dolayı müfettiş ve muhakkikler de soruşturma neticesinde delil veya emare elde ettikleri takdirde, işi yetkili ve görevli Cumhuriyet Başsavcılığına ihbar ve evrakı tevdi ederler. Cumhuriyet Başsavcılığı müfettiş ve muhakkikler tarafından kendisine tevdiine
lüzum görülmediği halde dahi evrakın taalluk ettiği iş hakkında soruşturma yapmak üzere gerekçe göstererek evrakı ait olduğu merciden isteyebilir. 17 nci maddede yazılı suçlardan dolayı delil veya emare elde eden müfettiş ve muhakkikler durumu yetkili ve görevli Cumhuriyet Başsavcılığına ihbar ve evrakı tevdi etmedikleri takdirde bunlar hakkında da yapılacak takibattan dolayı Memurin Muhakematı
Hakkında Kanunu Muvakkat Hükümleri uygulanmaz. İhbar konusu müsnet suç hakkında dava açılıncaya kadar bilgi vermek ve yayın yapmak yasaktır.
Soruşturma usulü
Madde 19 – Cumhuriyet Savcısı 17 nciMadde 19 – Cumhuriyet Savcısı 17 nci maddede yazılı suçların işlendiğini öğrendiğinde sanıklar hakkında doğrudan doğruya ve bizzat soruşturmaya başlamakla beraber durumu atamaya yetkili amirine veya 8 inci maddede sayılan mercilere bildirir. Cumhuriyet Savcısı soruşturmaya başladığında ihbarı doğrulayan emareler bulduğu takdirde sanıktan, haksız edinilen malın kaçırıldığı yolunda delil ve emare elde edildiği takdirde sanığın ikinci dereceye kadar kan ve sıhri hısımları ile gelini ve damadından mal bildiriminde bulunmalarını ister. Bu istemin sanığa ve diğer ilgililere ulaştığı tarihten itibaren yedi gün içinde Cumhuriyet Savcısına mal bildiriminin verilmesi zorunludur. Soruşturmanın müfettiş veya muhakkik tarafından yapılması halinde müfettiş veya muhakkik de sanıktan ve yukarıda sayılan ilgililerden mal bildirimi isteminde bulunurlar. Bu istemin sanık ve ilgililere ulaştığı tarihten itibaren yedi gün içinde müfettiş veya muhakkike mal bildiriminin verilmesi keza zorunludur. Cumhuriyet Savcısı, kamu davası açılmadan önce haksız edinildiği yolunda delil veya emare elde edilen para veya mal ile ilgili tedbirin alınmasını görevli mahkemeden veya para veya malın bulunduğu yer hukuk mahkemesinden isteyebilir.
3628 Sayılı Kanunun 17-18-19 madde numaralı kısımlarında usule ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.
Rüşvet suçu iddiasıyla yapılan yargılamalar neticesinde ceza verilmesi halinde ciddi yaptırımların uygulanması söz konusu olabilmektedir. Rüşvet suçu iddiasıyla soruşturma veya kovuşturmanın söz konusu olduğu durumlarda ceza hukuku alanında deneyimli ve bilgili bir avukattan hukuki destek alınması tavsiye edilmektedir.